نوید یک درمان پایدار برای بیماری ایدز

 

 یک گروه پژوهشی بین‌المللی به روشی کارا برای درمان یک بیماری شبه ایدز(HIV-Like) به نام (SIV) در میمون‌ها دست یافته است. این بیماری همانند ایدز سیستم ایمنی میمون را نا‌کارآمد می‌کند.

بر پایه داده‌های سازمان جهانی بهداشت WHO، نزدیک به ۳۶ میلیون نفر به HIV مبتلا هستند و هنوز درمانی برای این عفونت ویروسی مرگبار یافت نشده است.

 یک تیم پژوهشی بین‌المللی که شامل دانشمندانی از مرکز پستانداران آلمان (DPZ) و موسسه پژوهش درباره پستانداران لیبنیز در گوتینگن است، به راه درمانی تازه‌ای برای ویروس نقص ایمنی میمونی (SIV) که مانند HIV است رسیده‌اند.

ویروس‌های SI گونه‌های گوناگونی از راسته پستانداران نخستین‌پایه را آلوده می‌کنند و به عنوان سرچشمه ویروس نقص ایمنی انسان شناخته می‌شوند.

در این بررسی، میمونهای رِزوسِ آلوده به SIV با داروی ضد ویروسی به مدت ۹۰ روز تحت درمان قرار می‌گیرند و افزون بر آن، با آنتی‌بادی ویژه‌ای در ۲۳ هفته درمان می‌شوند. پس از به پایان رسیدن دوره درمان، تمام میمون‌ها کنترلی پایدار بر عفونت نشان‌دادند چون تقریبا هیچ ویروس SI در خونِ بافت‌ها و دستگاه گوارش آنها شناسایی نشد. سلول‌های CD4 + T که برای سیستم ایمنی حیاتی است بعد از درمان به تعداد کافی در این بافت‌ها وجود داشتند.

دو سال پس از پایان درمان "لودِ ویروس" (واحدی که تعداد ویروس را در یک ارگان زنده نشان می‌دهد) کم باقی مانده، سیستم ایمنی بدن دست نخورده، و میمون رزوس سالم است. از این رو با این رویکرد می‌توان به روشی تازه و امیدوار کننده برای درمان عفونت HIV در انسان رسید.

 

درمان "آنتی رِترو وایرال تراپی" (کاربرد ترکیبی از چند داروی ضد ویروس برای کُند کردن سرعت رشد ویروس) هم اکنون پرکاربرد‌ترین روش درمانی ویروس ایدز است. داروها به شکلی کارا از تکثیر ویروس های HI در سلول‌های آلوده جلوگیری می‌کنند و در نتیجه شروع بیماری را به تاخیر می‌اندازند. با این وجود، این داروها باید همیشه استفاده شود چون با پایان دادن به مصرف ویروس بی‌‌‌درنگ، تکثیر سریع خود در بدن را آغاز می‌کند. مصرف همیشگی آن نیز با عوارض جانبی مانند التهاب مزمن، علائم مسمومیت و پیری سریع، همراه است. "لوتز والتر"، رئیس آزمایشگاه ژنتیک پستانداران در DPZ و نویسنده همکار در این پژوهش می‌گوید: "هدف از این بررسی یافتن رویکرد درمانی تازه برای درمان عفونت‌های حاصل از ویروس نقص ایمنی بود، که پس از یک دوره درمانی موقت، برای همیشه از گسترش ویروس ها جلوگیری کند". 

این پژوهش در آمریکا با رهبری دانشمندان دانشکده پزشکی دانشگاه اِمُری در آتلانتا و موسسه ملی بهداشت (NIH)، انجام شد. از هفته پنجم تا هفته هجدهمِ پس از عفونت، میمونهای رزوس از داروی " آنتی رترو وایرال " شبیه آنچه به انسان داده می‌شود، دریافت کردند. از هفته نهم، این درمان با درمانِ با پادتن‌های ویژه همراه شد، که در فواصل زمانی منظم هر سه هفته تکرار می‌شد. یک گروه شاهد تنها درمان " آنتی رترو وایرال " و گروه دیگر یک پادتن غیر مرتبط  نیز دریافت کردند.

پس از هفته هجدهم به درمان "آنتی رترو وایرال"  پایان داده‌شد و تا هفته ۳۲ تنها پادتن داده شد و در هفته ۳۲ درمان متوقف شد. "لوتز والتر" می‌گوید: "می‌دانیم  که ویروس‌ها‌ی SI و HI میل به یکجا جمع‌شدن دارند، به ویژه در سلول‌های CD4 + T مخاط روده، و در نتیجه یک عفونت مزمن ایجاد می‌کنند". "آنتی‌بادیِ ویژه از ورود این سلول‌های ایمنی به مخاط، جلوگیری  می‌کند. در نتیجه گسترش بیشتر این ویروس‌ها به طور موثر، متوقف شد و نزدیک به دو سال بدون دارو، عفونت ویروسی در میمون رزوس کنترل شد." پس از به پایان رسیدن درمان، "لود ویروس" و میزان سلول‌های CD4 + T در این حیوانات اندازه گیری شد. در خون و بافت روده، "لود ویروس" زیرِ آستانه شناسایی بود و شمار سلولهای CD4 + T پایدار بود، که نشانگر یک  سیستم ایمنی کارآمد است.

افزون بر "لوتز والتر"، دیگر شرکت کنندگان DPZ در بررسی "کریستین روس" و "آنجلا نول" بوده‌اند. این سه متخصص ژنتیکِ پستانداران نشانگرهایِ ژنتیکیِ ویژه‌ای از میمون رزوس را بررسی کردند.

تمرکز بر روی ژنهای MHC کلاس I  و نیز ژن‌های گیرنده‌های سلول‌های کشنده- شبه ایمونوگلوبولین (KIR) بود. هر دو گروه ژنی برای کارایی سیستم ایمنی بدن و نیز برای هویت ایمنی یک عضو ضروری است.

"لوتز والتر" می گوید: "از آنجا که گونه های ویژه‌ای از این ژن در عفونت SIV، مفید یا مضر شناخته شده است ما آلِل‌هایی از این ژن در تمام میمون‌های مورد مطالعه، تعیین کردیم. می‌خواستیم اطمینان یابیم که نداشتن آلل‌های نامطلوب و مطلوب در میمون‌های گروه شاهد و گروه درمان شده با پادتن، شانسی نبوده است."

پادتنی که برای درمان میمون‌ها استفاده شد، گونه primatized پادتنِ درمانیِ مونوکلونال است که با نام Vedolizumab شناخته می‌شود و از سال ۲۰۱۴ در ایالات متحده آمریکا و اروپا در دسترس است. این دارو برای درمان بیماری‌های التهاب مزمن روده مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو که در آن سلولهای CD4 + T نیز نقش مهمی بازی می‌کنند، به بیماران داده می شود. دانشمندان در پی آزمایشِ درمان تازه‌ای در آزمایش‌های بالینی بیماران مبتلا به HIV هستند.

 

یک آزمایش بالینی فاز I هم اکنون در ایالات متحده انجام می‌شود. هدف پیدا کردن این است که آیا یک ترکیبی درمان "آنتی رترو وایرال تراپی"  با Vedolizumab دارای همان اثر در انسان است یا خیر.

 "لوتز والتر" می گوید: "ما برای باور این که در انسان نیز خوب عمل خواهد کرد، دلایل خوبی داریم. این امر می تواند پیروزی در درمان آینده بیماران مبتلا به HIV باشد."

افزون بر دانشمندان دانشکده پزشکی دانشگاه اِمُری، موسسه ملی بهداشت (NIH) و DPZ، پژوهشگرانی از مرکز برنامه پژوهشی ایدز در آفریقای جنوبی، انجمن فناوری دانشکده مهندسی گرجستان، دانشکده پزشکی جان هاپکینز، دانشکده داروسازی دانشگاه مریلند، و دانشگاه میشیگان نیز در این پروژه همکاری داشتند.